Yeni dönemde Covid-19 önlemleri altında açılacak olan okullarda çocuklarımız için tek risk Covid değil tabi ki, Covid’den önce de sonra da devam eden bir yangın ve güvenlik riski var. Dolayısı ile okulların açılmadan önce yangın riski ile ilgili gerekli denetlemelerin yapılması ciddi bir gerekliliktir. Yangın risk denetimi yapılmalı ve gerekli düzenlemeler bakımlar yapılmalıdır.
Okullarda yangın güvenliği risk denetimi için kontrol edilmesi gereken birçok nokta vardır. Bilinmesi gereken ve üzerinde hassasiyetle durulması gereken birkaç temel kural vardır ki bunlar güvenilir bir sistem için olmazsa olmaz olan durum yangın ile ilgili yapılması gereken kontroller ve denetlemeler kalifiye uzmanlar tarafından yapılmalıdır.
Yangın koruma ve yangın güvenlik sistemlerinde yapılacak olan tüm yeni imalatlar, sisteme yapılacak olan ekleme ve çıkarmalar, kontrol, bakım, test ve tamirler sertifikalı uzman kişiler tarafından yapılmalıdır. Yangın algılama, alarm, ihbar, yönlendirme işaretleri gibi sistemlerin uygulama, test, bakım ve tamirleri TSE HYB 13345 sertifikalı firmalara yaptırılması gerekir. Sabit yangın söndürme sistemleri, sprinkler sistemler, yangın pompaları, yangın dolapları gibi sistemlerin uygulama, test, bakım ve tamirleri TSE HYB 13345 sertifikalı firmalara yaptırılması gerekir. Taşınabilir yangın söndürme cihazlarının yenilenmesi, kontrol, test ve bakım işlemleri ile yeniden dolum işlemleri TYSE HYB 11827 sertifikalı firmalara yaptırılmalıdır. Elektrik tesisatındaki uygulama, yenileme, test, bakım ve tamirleri sertifikalı firmalara yaptırılması gerekir.
Yukarıdaki temel kurallar baz alınarak okullarımızda yangın güvenliği denetimi yapılırken aşağıdaki konular değerlendirilmeli ve en azından bu kriterlere uygunluk aranmalıdır.
1-Binanın imar durumu okul için kullanım amacına uygun mu?
Bina yapılırken yangın yönetmeliğine uygun mu yapılmıştır, yapılırken genel yapı yönetmeliği dışında yangın ile ilgili kurallar dikkate alınmış mıdır? Bina hangi kullanım amacı için yapılmış ve şu anda nasıl kullanılmaktadır. Bina tasarlandığı biçimde mi kullanılmaktadır. Yani bina okul olarak tasarlanmıştır ve okul olarak kullanılmaktadır, ancak ilerleyen zamanlarda bina içerisine çeşitli eklentiler ve çıkartmalar yapılmıştır. Bina içerisindeki bölümler tasarım amacı dışında tadilat edilmiş ve tasarım dışındaki amaçlar için kullanılmaktadır. Bina ilk tasarlanırken belirlenen amaca uygun kullanılmalı, kullanım sırasında yapılana tadilatlar binanın ana kullanım amacını bozmamalı, binadaki kullanıcı yükünü değiştirmemeli ve binadaki yangın yükünü değiştirmemelidir.
2 -Yangın merdiveni uygun mu?
Binadaki yangın merdivenleri yeterli sayıda mı, yangın merdivenlerine uzaklık uygun mesafede mi? Sprinkler tesisatı olan eğitim yapılarında en uzak mesafeden yangın merdivenine ulaşım 15 metre olmalıdır, eğer sprinkler varsa bu mesafe 30 metre olabilir. En uzak mesafelerden yangın merdivenlerine uzaklıklar bu mesafelerde ise uygundur bir merdiven yeterlidir değilse uygun değildir ikinci bir merdivene ihtiyaç vardır. Yangın merdivenlerinin yapısı, ölçüleri ve özellikleri yönetmeliğe uygun mu? Kapalı yangın merdivenleri varda bu merdivenlerde duman girmesine karşı basınçlandırma yapılmış mı? Bütün yapılarda, aksi belirtilmedikçe, en az 2 çıkış tesis edilmesi ve çıkışların korunmuş olması gerekir. Kaçış merdivenlerinin kapasite ve sayı bakımından en az yarısının doğrudan bina dışına açılması gerekir.
3- Yangın merdivenine, çıkış kapılarına giden kaçış yolları, yangın güvenlik holleri uygun mu?
Yangın merdivenine, yangın güvenlik holüne ya da çıkış kapısına giden yollar uygun mudur? Yeterli genişlik var mıdır? Kaçış yolarında herhangi bir engel, eşya depolama vb. olmamalıdır. Kaçış yollarında başka bir hapı ya da oda vb. olmamalıdır. En uzak noktadan çıkış kapısına götüren yolda hiçbir engel yapı olmamalıdır. Yangın güvenlik holü varsa burada depolama yapılmamalı herhangi bir engel ya da ekipman olmamalıdır.
4- Yangın kapıları ve yangın çıkış kapıları uygun mu?
Binada yangın kapıları uygun mudur, yangın zonlamasına uygun sertifikalı, ısı geçirmez, duman sızdırmaz, en az 90 dakika süresince yangına dayanımlı kapılar var mıdır? Yangın kapılarının sertifikaları var mıdır? Yangın kapılarının bakımları ve kontrolleri yapılmış mı? Yangın kapıları asla kilitli olmamalıdır asma kilitler varsa derhal sökülmelidir. Yangın çıkış kapıları panik barlı kolay açılabilen ve sonrasında kendi kendine kapanabilecek türden olmalıdır. Yangın çıkış kapılarının tamamı kaçış yönünde açılacak biçimde olmalıdır. Kaçış kapıları kolayca açılabilir biçimde olmalıdır.
5- Acil durum yönlendirme işaretleri var mıdır?
Kurallara uygun olarak yangın çıkış kapılarına giden yollarda, yangın koridorlarında acil durum yönlendirme işaretleri olmalıdır. Yangın acil çıkış kapılarının üzerlerinde ACİL ÇIKIŞ yazan ya da YANGIN ÇIKIŞI yazan işaretler olmalıdır. Yönlendirme işaretleri karanlıkta, dumanda ve yangın anında kolayca görülebilecek yükseklikle olmalıdır. Yönlendirme işaretleri, yerden 200 cm ilâ 240 cm yüksekliğe yerleştirilir. Kaçış yollarında yönlendirme işaretleri dışında, kaçış yönü̈ ile ilgili tereddüt ve karışıklık yaratabilecek hiçbir ışıklı işaret veya nesne bulundurulamaz. Yönlendirme işaretlerinin hem normal aydınlatma ve hem de acil durum aydınlatma hâllerinde kaçış yolu üzerinde bütün erişim noktalarından görülebilir olması gerekir. Dışarıdan aydınlatılan yönlendirme işaretleri aydınlatmasının, görülebilen bütün doğrultularda en az 2 cd/m² olması ve en az 0.5 değerinde bir kontrast oranına sahip bulunması şarttır. Acil durumlarda kendi aküsünden beslene ya da acil durum enerji sisteminden beslenen türde yönlendirme işaretleri kullanılmalıdır.
6- Acil durum aydınlatması var mıdır?
Yangın anında tahliye yollarını, kaçış –çıkış kapılarına giden yolları yeteri biçimde aydınlatacak acil durum aydınlatma sistemi var mıdır? Acil durum aydınlatmasının normal aydınlatmanın kesilmesi hâlinde en az 60 dakika süreyle sağlanması şarttır. Acil durum çalışma süresinin kullanıcı yükü 200’den fazla olduğu takdirde en az 120 dakika olması gerekir. Kaçış yolları üzerinde aydınlatma ünitesi seçimi ve yerleştirmesi, tabanlarda, döşemelerde ve yürüme yüzeylerinde, kaçış yolunun merkez hattı üzerindeki herhangi bir noktada acil durum aydınlatma seviyesi en az 1 lux olacak şekilde yapılır. Acil durum çalışma süresi sonunda bu aydınlatma seviyesinin herhangi bir noktada 0.5 lux’den daha düşük bir seviyeye düşmemesi gerekir. Acil aydınlatma üniteleri – modülleri sertifikalı olmalı, bakımları zamanında yapılmış olmalı.
7. Acil durum kaçış- tahliye planı yapılmış mı?
Binada acil durumlarda kaçış yolarını, kaçış güzergahlarını gösteren, yangın anında müdahale ekipmanlarının yerlerini gösteren bir kaçış planı yapılmış mıdır? Yapılan kaçış – tahliye planı binada katlarda görünür yerlerde açık anlaşılabilir boyutlarda poster olarak asılmış mıdır?
8. Yangın alarm algılama ihbar sistemi var mıdır?
Binada yangın algılama ihbar sistemi var mıdır? Yangın algılama sistemi güncel olarak binaya uygun tasarlanmış mıdır? Sistem doğru çalışmakta mıdır? Sistemin planlı bakımları yapılmış mıdır? standartlara uygun olarak bakımları ve kontrolleri yapılmış mıdır? Yapılan kontrol test ve bakımlar kayıt altına alınmış mıdır?
9.Yangın sabit boru tesisatı ve söndürme dolapları var mı?
Binada sabit yangın söndürme boru tesisat sistemi var mıdır? Yangın dolapları var mıdır? Yangın dolapları standartlara uygun mudur ve bağlantıları doğru yapılmış mıdır? Dolapların valfleri çalışır vaziyette midir? Yangın dolabı içerisindeki hortumlar sağlam kendinden makaraya sarılı yeni tipte midir? Dolapların çalışır olduğunun yeterli su verdiğinin kontrolü periyodik olarak yapılmakta mıdır? Yangın dolapları, her katta ve yangın duvarları ile ayrılmış her bölümde aralarındaki uzaklık 30 m’den fazla olmayacak şekilde düzenlenir. Yangın dolapları mümkün olduğu kadar koridor çıkışı ve merdiven sahanlığı yakınına kolaylıkla görülebilecek şekilde yerleştirilir. Binanın yağmurlama sistemi ile korunması ve katlara itfaiye su alma ağzı bırakılması hâlinde, yangın dolapları, ıslak tip yağmurlama branşman hattından beslenebilir ve aralarındaki uzaklık 45 m’ye kadar çıkarılabilir. İtfaiye su verme bağlantı ağzı var mıdır? standartlara uygun olarak bakımları ve kontrolleri yapılmış mıdır? Yapılan kontrol test ve bakımlar kayıt altına alınmış mıdır?
10.Sabit sulu sprinkler söndürme sistemi var mıdır?
Sabit sulu sprinkler söndürme sistemi var mıdır? Sprinkler sistemi varsa standartlara uygun olarak bakımları ve kontrolleri yapılmış mıdır? Yapılan kontrol test ve bakımlar kayıt altına alınmış mıdır?
11. Yangın pompası – pompaları var mı?
Sabit boru yangın tesisatını, yangın dolaplarını ya da sabit sulu söndürme sistemini besleyecek yangın pompası – pompaları var mıdır? (Yangın hidroforu) yangın pompaları eğer acil durum jeneratör sistemi varsa her iki de elektrikli olabilir eğer jeneratör yoksa biri dizel pompa diğeri elektrik pompa olmalıdır. Sistemi sürekli basınç altında tutacak bir jokey pompa da konmuş olması gerekir. Pompaların bakım, kontrol ve testleri kurallara uygun biçimde yapılmış ve kayıt altına alınmış olmalıdır.
12.Yangın sistemlerini besleyecek su deposu var mı?
Yangın söndürme sistemleri şehir şebekesinden mi besleniyor yoksa uygun biçimde ve yeterli miktarda besleme su deposu var mıdır? Şehir şebekesinden besleniyor ise yeterli debi ve basınç var mıdır? Yangın anında suyun yeterli miktarda ve süreklilik biçimde geleceğinin tespiti yapılmış mıdır?
13-Taşınabilir yangın söndürme cihazları var mı?
Binada yeterli sayıda uygun noktalara standartlara uygun biçimde uygun özelliklere sahip Taşınabilir yangın söndürme cihazları konmuş mudur? Cihazlar TSE 11602-2 standartlarına uygun biçimde TSE HYB 11827 belgeli firmalar tarafından mı yapılmıştır. Standartlara uygun olarak bakımları ve kontrolleri yapılmış mıdır? Yapılan kontrol test ve bakımlar kayıt altına alınmış mıdır?
14-Elektrik panosu ve trafo için otomatik söndürme sistemi var mı?
Yangınların en fazla çıkış sebebinin elektrik kaynaklı olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu sebeple Ana elektrik dağıtım panosunda ve Trafo sisteminde otomatik yangın söndürme sistemi konması yangına karşı korunmada ciddi avantaj sağlayacaktır. Elektrik panosu ve trafo için otomatik yangın söndürme sistemi kurulu mudur?
15.Mutfaklarda Davlumbaz Söndürme Sistemi ve Gaz detektörü var mı?
Yine yangınların en büyük sebeplerinden biri mutfaklardan çıkan yangınlardır. Yemekhanesi olup yemek pişirilen yerlerde otomatik davlumbaz söndürme sistemi ve GAZ algılama alarm sistemi olmalıdır. Sistemlerin standartlara uygun olarak bakımları ve kontrolleri yapılmış mıdır? Yapılan kontrol test ve bakımlar kayıt altına alınmış mıdır?
16.Kazan dairesi standartlara uygun mu ve gaz detektörü var mı?
Kazan dairelerinin binaya bakan kısımların 120 dakika yangın geçirmez olmalıdır, kazan dairesinden bina içerisine hiçbir baca, pencere olmamalıdır. Kazan dairesi kapısı 120 dakika yangına dayanımlı olmalıdır. Kazan dairesi içine hiçbir depolama yapılmamalıdır. Kazan dairesinde GAZ algılama ve alarm sistemi olmalıdır.
17.Elektrik tesisatında yangın rölesi var mı, tesisat uygun mu?
Elektrik tesisatı kurallara uygun mudur? Elektrik sisteminde kaçak akım ve yangın rölesi bulunuyor mu? Sistemlerin standartlara uygun olarak bakımları ve kontrolleri yapılmış mıdır? Yapılan kontrol test ve bakımlar kayıt altına alınmış mıdır?
18. LPG, O2, Asetilen vb. Patlayıcı Tüplerin depolanması uygun mu?
Atölye ve diğer kullanım amacı ile okullarda bulunan patlayıcı- yanıcı basınçlı tüpler kurallara uygun olarak depolanmış mı? Bina dışında depolanmış mı? Yakınlarında yakıcı ve alevlendirici sistenler ve maddeler var mı?
19. Kimyasal maddeler doğru depolanmış mı?
Kimyasal yanıcı, yakıcı ve oksitleyici maddeler okul laboratuvarlarında ya da depolarda uygun şartlarda depolanıyor mu? Uygun depolama dolapları kullanılıyor mu? Ana depolama odaları 120 dk yangına dayanımlı mı? Tüm maddelerin MSDS yani Malzeme Güvenlik Bilgi Formları asılmış mı? Birbiri ile reaksiyona giren maddeler ayrı ayrı depolanmış mı?
20.Acil durum müdahale ekipleri var mı?
Binada yangın güvenliği sorumlusu belli mi. Aşağıdaki kurala uygun ekipler var mıdır? Yapı yüksekliği 30.50 metreden fazla olan konut binaları ile içinde 50 kişiden fazla insan bulunan konut dışı her türlü yapıda, binada, tesiste, işletmede ve içinde 200’den fazla kişinin barındığı sitelerde aşağıdaki acil durum ekipleri oluşturulur. a) Söndürme ekibi, b) Kurtarma ekibi, c) Koruma ekibi, ç) İlk yardım ekibi.
21. Yangın Yönergesi ve Yangın Talimatnamesi var mı?
Yönetmeliğe uygun olarak okula ait yangı yönergesi ve okula özel hazırlanmış bir yangın talimatnamesi var mı?
22. Yangın bilinçlendirmesi ve yangın tatbikatları yapılmış mı?
Yangına karşı alınması gereken en önemli önlemlerden birisi de bilinçlendirmedir. Okulda öğrenci ve çalışanlar gerekli biçimde eğitime ve bilgilendirmeye tabi tutulmuşlar mıdır? Yine Yönetmeliğe uygun olarak yangın ve acil durum tatbikatları yapılarak kayır altına alınmış mıdır?
