Toplumlar, tarihsel süreç içinde gelişen, şekillenen ve birbirinden farklı dinamiklerle sürekli olarak değişen yapılarla şekillenir.
Bu yapılar arasında, kültür, gelenek ve örf önemli bir yer tutar. Bunlar, bireylerin sosyal yaşantılarında doğru ve yanlış, kabul edilebilir ve edilemez gibi değerlerin belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Ancak, bu unsurlar bazen toplumsal yapıyı bozacak şekilde yanlış anlaşılabilir, içselleştirilebilir ya da kötüye kullanılabilir.
Kültür, toplumların ortak değerler, inançlar, normlar ve davranış biçimlerinin toplamıdır. Toplumların kültürel yapıları, tarihsel süreçte elde ettikleri deneyimler doğrultusunda şekillenir. Bu kültürel yapılar, insanları birbirleriyle etkileşime sokar, toplumsal yapıyı yönlendirir. Ancak, kültür sadece bireylerin bir arada yaşarken paylaşmayı kabul ettiği olumlu normlar ile ilgili değildir; bazen toplumların zararlı ve yanlış anlayışları da kültürel yapının parçası olabilir.
Gelenekler ve örfler, kültürün somutlaşmış hali olarak, geçmişten gelen değerlerin ve normların toplumda nasıl uygulandığını gösterir. Ancak, bu gelenekler zamanla olumsuzlaşabilir. Birçok gelenek, günümüz modern değerleri ile uyuşmaz hale gelebilir ve buna bağlı olarak toplumda bozulmalar meydana gelebilir. Örneğin, “Bal tutan parmağını yalar” gibi söylemler, hırsızlık ve rüşvetin, hatta dolandırıcılığın dahi toplumda kabul edilebilir hale gelmesine zemin hazırlayabilir.
Birçok toplumsal davranışın kökeni, bu tür kültürel normlara dayanır. “Devletin malı deniz, yemeyen domuz” gibi halk deyimleri, kamusal kaynakların kişisel çıkarlar için kullanılmasını, devletin malını kendi malıymış gibi harcamayı meşru bir davranış olarak görebilir. Aynı şekilde, “Bana dokunmayan yılan bin yaşasın” anlayışı, bireyci bir yaklaşımı pekiştirirken, toplumsal sorumluluk ve dayanışma duygusunun zayıflamasına yol açar. Bu tür söylemler, sosyal adalet ve eşitlik gibi değerlerin önünde engel teşkil eder.
Özellikle, “Komşuda pişer bize de düşer” gibi anlayışlar, hazırcılığı ve başkalarının emeğiyle elde edilen kazançların, çaba sarf etmeden sahiplenilmesini normalleştirir. Bu da toplumda birikim ve üretkenlik yerine, kolay yoldan elde etme çabalarını artırır. Toplumlar bu değerleri içselleştirip yaşam tarzı haline getirdiklerinde, bireysel sorumluluk duygusu ve adalet anlayışı ciddi şekilde zarar görür.
Toplumların geleneksel değerleri ile modern dünya arasındaki uyumsuzluk, toplumsal bozulmanın en büyük sebeplerindendir. “At binenin, kılıç kuşananın” gibi deyimler, güç ve otoriteyi haklı çıkarma yönünde yanlış bir mesaj verir. Bu da bireylerin güç kullanarak, toplumda kendilerini üstün görmelerine ve haksız yere başkalarını sömürmelerine zemin hazırlar.
Bir diğer sorun ise, kültürel mirasın yanlış yorumlanmasıdır. “Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar” gibi anlayışlar, doğruyu söylemenin getirdiği sosyal risklere karşı bireyleri suskunluğa iterek, toplumda dürüstlük ve doğruluk kavramlarını değersizleştirir. Bu tür anlayışlar, yalancılığı ve riyakarlığı normalleştirirken, toplumsal güveni ve şeffaflığı zayıflatır.
Sonuç olarak, toplumun bozulmasında kültür, gelenek ve örflerin etkisi büyüktür. Ancak, bu etki yalnızca olumsuz anlamda değil, toplumsal düzenin sağlanması ve geliştirilmesi adına da önemli bir potansiyele sahiptir. Toplumların kültürel değerlerini yeniden gözden geçirmesi, geçmişin hatalarından ders alarak, geleneksel normları modern dünyayla uyumlu hale getirmesi gerekmektedir. Kültürel değerlerin doğru anlaşılması ve yeniden inşa edilmesi, toplumun bozulmasını engelleyecek ve bireyler arasında daha sağlıklı ilişkiler kurulmasına olanak sağlayacaktır.
Kültür, gelenek ve örflerin, yalnızca geçmişten günümüze aktarılan birer miras değil, aynı zamanda geleceği şekillendirecek önemli unsurlar olduğunu unutmamalıyız. Toplumların, bu değerleri sorumlu bir şekilde yeniden tanımlayarak, daha adil, eşit ve etik bir yapıyı inşa etmeleri gerekmektedir.
