Türkiye’de yangın sistemleri için uyulması gereken standartlar ve sertifikasyonlar, BYKHY 2015 “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” ile belirlenmiştir.

 

 

Bu yönetmelik, Türkiye için yangın güvenliği önlemleri ve kullanılacak ekipmanların- sistemlerin standartlarını tanımlar.

Türkiye’de, yangın güvenliği ekipmanlarının seçiminde genellikle hatta BYKHY göre EN standartlarına uygunluk aranır. Ancak, bazı projelerde veya özel durumlarda, UL veya FM sertifikalı ekipmanlar da talep edilebilir. Türkiye’de yangın sistemleri için öncelikli olarak EN standartlarına uygunluk aranmakla birlikte, projenin özelliklerine, müşteri taleplerine veya sigorta gereksinimlerine bağlı olarak UL veya FM sertifikalı ekipmanların kullanımı da söz konusu olabilir.

Bir çatışma söz konusu olduğunda, bir projede yada teknik şartnamede EN ve UL standartları çakıştığında ya da çeliştiğinde, hangi standardın baz alınacağı nasıl belirlenecektir.

Yerel Yönetmelik ve Mevzuatlar gereği Türkiye’de öncelik Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik gibi yerel düzenlemeler EN standartlarına uygunluğu esas alır.

Eğer yerel yönetmelik açıkça bir standardı işaret ediyorsa (örneğin EN12845), o standart geçerli olmalıdır. Ancak projenin türü ve kapsamına göre de değerlendirme yapılabilir. Eğer proje Avrupa Birliği ülkelerine hizmet verecek bir tesis ya da yapı içeriyorsa, EN standartlarına uygunluk kesinlikle öncelikli olacaktır. Ancak, proje uluslararası bir şirket veya sigorta firması ile çalışıyorsa, UL ya da FM gibi Amerikan standartlarının tercih edilmesi de gerekebilir. Amerika menşeili büyük uluslararası sigorta firmaları genellikle UL veya FM onaylı ekipman talep edebilir.⁠

Teknik çözüm ve ekipman uygunluğu değerlendirildiğinde ise, EN ve UL standartları teknik açıdan farklı gerekliliklere sahip olabilir. Bu tür durumlarda, hangi standardın daha yüksek bir güvenlik ve performans sağladığı değerlendirilebilir ve kullanılacak ekipmanların teknik özellikleri, her iki standarda uyum sağlayabilecek nitelikte de olabilir. Eğer standartlar arasında teknik bir çelişki varsa, projenin teknik danışmanları ve ilgili mercilerle (örneğin Yangın danışmanları, belediye, sigorta şirketi veya proje yöneticileri) iletişime geçilerek hangi standardın kullanılacağı kararlaştırılmalıdır.

EN ve UL standartlarının hukuki hiyerarşisi, uygulandıkları bölgeye, yasal çerçeveye ve teknik bağlamlara göre farklılık gösterir. Türkiye ve Avrupa’daki yasal yapı dikkate alındığında, EN standartları UL’ye göre daha üst bir norm olarak kabul edilir çünkü;

⁠Hukuki Hiyerarşisine göre, EN standartları, Avrupa Birliği’nin teknik düzenlemeleriyle uyumludur, Türkiye’de de Türk Standartları Enstitüsü (TSE) aracılığıyla uyarlanmış (TS EN olarak bilinir). Türkiye’nin AB uyum süreci kapsamında, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik gibi mevzuatlarda EN standartları açıkça referans gösterilmiştir.

EN standartları hukuki olarak bağlayıcıdır, çünkü yerel yönetmelikler EN standartlarını temel alır.

UL Standartları (Underwriters Laboratories) ise, Amerika Birleşik Devletleri’ne özgü bir standarttır. Bağımsız bir sertifikasyon kuruluşu tarafından belirlenir ve ABD merkezli projelerde yaygın olarak kullanılır. Türkiye veya Avrupa’da hukuki olarak bağlayıcı değildir, ancak özel projelerde ya da sigorta gerekliliklerinde ek bir güvence olarak talep edilebilir.

Ancak sıklıkla tartışmalarda ve şartnamelerde UL standartlarına uygunluktan bahsedilir ya da tartışmalarda UL listed ürünler olmadığından ve UL listed ürünler kullanılması gerektiğinden bahsediliyor. Hatta bazı zamanlar UL uyumlu olmaması sadece EN sertifikalı olması sanki bir hataymış gibi yansıtılmaktadır.

Bu konu sanki biraz ticari kaygılar ya da yurtdışından alınan temsilciliklerin kotalarını doldurma amaçlı satış kaygılarından kaynaklanıyormuş gibi de gözükmektedir.

Yangın güvenliği ile ilgili bir projeyi yaparken maksimum dikkat ve özen gösterilmeli, teknik açıdan en iyi ürün kullanılmalıdır, ancak hukuki bağlayıcılığı -zorlayıcılığı olmayan bir standardı mecburiymiş gibi bir izlenim ile zorlamak – baskılamak nedendir?

Projelerde kalite-teknik uygunluk-maliyet-fayda parametrelerini göz önünde bulundurmak en uygun çözümü getirmez mi?

Sonuç olarak, Türkiye’de ve Avrupa’da, EN standartları, yasal çerçeve ve yönetmeliklerle uyumlu olduğu için daha üst tür olarak kabul edilir. UL standartları ise, özel bir gereklilik olarak EN’e ek şekilde talep edilebilir. Eğer bir çatışma söz konusuysa, Türkiye’de hukuki bağlayıcılığı olan EN standartları öncelikli alınmalıdır.