Süt içtiğinizde karın ağrısı, şişkinlik, ishal gibi durumlar gözlemliyor musunuz?
Bazıları bunu süt içmemek için bahane olarak algılayabilir. Özellikle okullarda bazı çocuklar süt içmek istemez. Bu alışkanlığı olmadığından olabilir. Fakat bazı durumlarda gerçek neden sütün sindirimindeki bozukluk da olabilir.
Süt, su, protein, yağ, mineraller, vitaminler ve karbonhidratın bir birleşimidir. Sütün karbonhidratı laktoz adında bir moleküldür. Laktoz süt tüketimiyle vücuda alındıktan sonra ince bağırsakta ‘laktaz’ denilen enzimin etkisiyle parçalanarak kana emilir, dolaşımla hücrelere taşınır ve enerjiye dönüşür. Bazı insanlarda laktozun sindiriminden sorumlu laktaz enzimi yetersizdir, bu yüzden laktoz sindirilemez. Sindirilmeyen ve bağırsakta kalan laktoz, bağırsak hareketini artırarak şişkinlik, karın ağrısı ve ishale sebep olur.
Laktozu sindirme bozukluğu bazı toplumlarda sık, bazılarında seyrek görülür. Hastalığın ABD nüfusunu oluşturan beyazlarda %5-10 oranında görülürken, Afrika kökenlilerde bu oranın %70-80 arasında görüldüğü bulunmuştur. Ülkemizde yaklaşık her üç kişiden birinde laktozu sindirme güçlüğü sorunu bulunmaktadır.
Süt memelilerin kendi nesillerini besleyip büyütmeleri için salgıladıkları bir besindir. Her memelinin sütü kendi doğurduğu yavrunun büyüme özelliğine uygundur. Yani aslında inek sütü, biz yetişkin insanlar için gerekli değildir. İnek sütünün içinde kendi yavrusunu kısa sürede hızlı bir şekilde büyütecek kadar çok büyüme hormonu vardır. Bu büyüme hormonları insan bağırsağının sindirebileceği boyutta değildir. Kimi insan için bu tolere edilebilirken aslında çoğu kişi için tolere edilemez. Bu sebeple tüketmemekte veya bitkisel sütlere yönelmekte fayda vardır.
Laktoz sindirme güçlüğü sorununa belirli tıbbi tahlille kesin tanı konur. Böyle bir tanı konduktan sonra süt günlük diyetten çıkarıldığında veya laktozsuz süt ürünleri tercih edildiğinde bağırsak sorunları düzelir. Kimileri için günlük bir bardak sütün başka besinlerle birlikte alarak tüketildiğinde sorun yaratmazken kimi kişilerde yine de sorun yarattığı görülmüştür.
Süt yerine yoğurt veya ayran tüketildiğinde sorun daha az görülür. Oysa ki ikisi de sütten oluşur. Bunun sebebi yoğurdun mayalanmasıdır. Sütten yoğurt yapılırken laktozun yaklaşık dörtte biri laktik aside çevrildiğinden çoğu kişide yoğurt, sütten ziyade rahatsızlık yaratmaz. Yine peynir yapılırken laktoz peynir altı suyuna geçtiğinden, laktoz sindirme güçlüğü olanlar peyniri rahatlıkla tüketebilir. Son yıllarda çocuklar ve yetişkinler için laktozsuz süt/yoğurt/peynir veya bitkisel sütler (badem sütü, Hindistan cevizi sütü vs.) piyasada bulunmaktadır. Eğer sizde süt içtikten sonra karnınızda şişkinlik ve karın ağrısı duyuyorsanız, bu ürünleri kullanmanızı öneririm.
