Kimya mühendisleri odasının yayınladığı rapora göre 2018 yılında, Türkiye’de en az 436 endüstriyel yangın ve patlama meydana gelmiştir, bu olayların 384’ü endüstriyel yangın, 52 tanesi ise endüstriyel patlamadır. Gerçekleşen bu endüstriyel yangın ve patlamalarda en az 25 kişi hayatını kaybetmiş, 72 kişi yaralanmıştır. Sadece endüstriyel patlamalarda 18 kişi hayatını kaybetmiş, 59 kişi ise yaralanmıştır. Yüzlerce kişi ise yangından sonra ortaya çıkan boğucu ve zehirleyici gazlardan etkilenerek tedavi görmüştür. ‘’Tespit edilen yangın ve patlamaların % 25 tekstil , %16 metal, %13 kağıt mobilya , %11 plastik ve %10 gıda sektörlerinde faaliyet gösteren endüstriyel tesislerde gerçekleşmiştir.’’
Tüm bu yangınların ülkemize verdiği maddi zararın boyutu ile ilgili ise hiçbir bilimsel veri maalesef yoktur.2018 yılında meydan gelen yangınların ekonomik etkilerinin de çok ciddi boyutlarda olduğu da tahmin edilebilecek bir gerçektir.
Aslında yangın bir kader değildir ‘’Yangın tanımlanabilir, yönetilebilir ve önlemek için strateji geliştirilebilir bir risktir’’. Bu riski doğru tanımlar yönetirseniz zarar görmeden ya da minimum zarar ile atlatabilirsiniz.
Yangın güvenliği, yangının oluşmasını çıkmasını önlemek, yangın anında ortamda bulunan insanların ve yangın çıkan yerin, tüm çevrenin en az zararla kurtulmasını sağlayacak pasif (Yangın oluşmadan önce alınması gereken tedbirler eğitim, risk tedbirleri, bina tasarımı, kapılar, duvarlar vb.) ve aktif (yangın oluştuğunda yangın ile mücadele edecek tedbirler, alarm, algılama, başlangıç yangını otomatik ya da elle söndürme duman tahliye sistemleri v.b.) korunma önlemlerini almak. Önlemlerin yetersiz kalması ya da başka sebeplerden dolayı yangının devam etmesi halinde ise söndürme yapmak, şeklinde özetlenebilecek üç farklı kapsamdaki bilimsel ve teknolojik çalışmaların bütünüdür. Bu bilimsel çalışmalardan önleme ve korunma, yangın öncesinde yapılanına “proaktif” çalışma, söndürme gibi yangın çıktıktan sonra yapılanına ise “reaktif “ çalışma denir.
Yapılı çevre – bina tasarlamak çok kompleks ve karmaşık bir iştir. Birçok parametreyi bir arada tasarlamak, hesaplamak ve düzenlemek gereklidir. Yapılı çevrelerdeki yangın güvenliği de aynı oranda komplekstir ve birçok disiplini bir arada barındırır. Sadece bir tasarımcıyı değil yapılı çevreyi tasarlayan tüm teknik ekibi ilgilendirir. Üstelik yangın güvenliği sadece tasarım ile sınırlı kalmaz bina kullanıma geçtikten sonra kullanıcılarında aynı oranda disiplinli bir biçimde sürdürmeleri gereken bir iştir.
Her bir yapılı çevre için hem tasarım hem de kullanım aşamalarında binaya has özel uygulamalar yapılması gereklidir.
Yangın güvenliğini iki ana başlık altında değerlendirmek gerekir;
- Yangın önleme; Yangının çıkmasını önlemek
- Yangından korunma; Yangın çıkması durumunda sonuçların azaltılması
Yangın önleme; Yangın önlemede birden çok parametre ve disiplin bir arada uyumlu bir biçimde sürdürülmelidir.
- Yangına güvenli tasarım.
- Yanıcı maddelerin denetimi.
- Tutuşturucu maddelerin denetimi.
- Güvenlik Yönetimi.
- Risk analizi.
- Eğitim.
Yangından Korunma; Yangından korunma da birden çok parametre ve disiplin bir arada uyumlu bir biçimde gerçekleştirilebilir.
- Yapısal dayanıklılığın sağlanması.
- Yangının yayılmasının önlenmesi.
- Kaçış ve tahliye sistemleri.
- Can güvenliğini sağlama olanakları.
- İnsanlı müdahale olanakları.
- Otomatik insansız müdahale olanakları.
- Algılama ve uyarı sistemleri.
- Tamamlayıcı metotlar.
Görüldüğü üzere yangından korunma bilinci ciddi bir çalışma ve sorumluluk gerektiren bir durumdur. Toplumsal bir bilin oluşturma uzun zaman alacak meşakkatli bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır. Yangın güvenlik yönetimi yapan uzman kişi ya da kişiler eczane gibi çalışmamalıdır tabiri caiz ise doktor gibi olmalıdır. Her firmaya has özel analiz çalışmaları yapılıp özel tedbirler alınmalıdır. Sadece tekdüze yönetmeliklere bağlı kalmayıp alınması gereken ek tedbirleri de almalıdır. Ki bu ülkemizde ciddi bir sorundur. İşletme sahipleri yangın bilinci sahibi olmadıklarından dolayı yönetmeliğe uymayı ruhsat almak açısından yeterli gördükleri için yangın güvenliği için extra bir maliyeti kabul etmemektedir. Üstelik extra tedbir almak yada performans tasarımı yaparak yeni önlemler almak sorumluluk gerektirmektedir, çünkü yeni teknoloji kullanmak yeni şeyler yapmak inisiyatif almayı gerektirir.
Yangın güvenlik sorumlusu yetkililerin, diğer disiplin ve mühendisler ile koordinasyon sağlaması ciddi bir önem arz etmektedir. Bir güvenlik önlemini daha en başında almak hem daha yeterli hem de daha ucuz olacaktır, daha tasarım aşamasında yangın güvenlik uzmanlarında alınacak tavsiye ve koordinasyon sonradan oluşabilecek bir sürü felaketi çok ucuza engelleyecektir.