Selçuklunun son dönemlerinde yaşadığı tarihi kayıtlarda belirtilen ve mezarının Termal’de olduğu bilinen Bineva Baba’nın mezarının bulunmasına yönelik çalışma başlatıldı. Yalova İl Özel İdaresi ve Yalova Üniversitesi Tarih Bölümü Hocaları tarafından başlatılan çalışmalarda önemli bir sonuç alındı. Tarihi kaynaklarda detaylı olarak yapılan tariflerden yola çıkılarak mezarın bulunduğu yer büyük oranda tespit edildi.
“Dönemin en önemli dervişlerinden birisi”
Çalışmaların başlangıcı hakkında bilgi veren Yalova İl Genel Meclisi Başkanı Hasan Soygüzel, “Bineva Baba Selçuklu ve Osmanlı Kaynaklarında adı sıkça geçen bir şahsiyet. Bizim kendi tarihçilerimiz tarafından da biliniyor. Yalova özelinde de Yalovalı tarihçi yazar Muhsin Sevencan hocamız gerek kendi köşe yazılarında ve gerekse kişisel sohbetlerimizde bu konuyu ilimizin gündemine de taşımıştı. Daha sonrasında Yalova Üniversitesi Tarih Bölümü hocaları ve Yalovalı değerli tarihçilerimiz de bu konuya eğildiler. Bu anlamda Yalova Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Cihan Yalvar ile birlikte yazılı kaynak araştırmasına da başladık. Yapılan araştırmada 5-6 farklı kaynakta Bineva Baba’dan bahsediliyor. Daha sonra Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haşim Şahin’in Osmanlı Devrinde Dervişler ve Fakihler adlı kitabında da Bineva Baba’dan bahsediliyor. Bineva Baba döneminin en önemli dervişlerinden birisi durumunda. Çok önemli bir şahsiyet. Bazı kaynaklarda mezar yeri de ayrıntılı bir şekilde tarif edilmiş. Bu anlamda Çobankale Kazı Başkanı Prof. Dr. Selçuk Seçkin ve Yalova Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Cihan Yalvar ile birlikte Yalova’da ciddi bir yüzey araştırması yaptılar. 22 Temmuz 2024 tarihinde düzenlediğimiz ve Halil İnalcık’ın anıldığı Sempozyumda da bu konuda bir sunum yapıldı” dedi.
Çalışmalar Kültür ve Tabiat Varlıkları fonundan desteklenecek
Çalışmaların İl Özel İdaresi bünyesinde oluşturulan Kültür ve Tabiat Varlıkları fonundan destekleneceğini de dile getiren Yalova İl Genel Meclisi Başkanı Hasan Soygüzel, “Biz Yalova İl Özel İdaresi olarak hocalarımızla sürekli diyalog halindeyiz. Onların saha araştırmalarında bulduğu bulguları İl Özel İdaresi gündemine alıyoruz. Bizim Kültür ve Tabiat Varlıkları ile ilgili ve restorasyonla ilgili bir bütçemiz var. Ben bazen bu restorasyonlarla ilgili olarak kamuoyunu bilgilendirdiğimde birileri çıkıp, ‘Buna ne gerek var, 1 kilometre daha fazla yol yap’ diyor. Tamam ama bu kaynağı sadece restorasyon için kullanmamız mümkün. Bu fondan yol yapamıyoruz. Bizim restorasyon ve tarihi eserlerin ilimize kazandırılması için ayırdığımız bütçeyi kullanmak adına tarihçilerimizin yaptığı saha çalışmaları konusunda bilgi alıyor ve bu kaynağı kullanıyoruz. İşte buradan yola çıkarak Bineva Baba’nın mezarını bu fondan desteklemeye başlayarak aramaya başladık. Kaynaklarda belirtilen bilgiler, o yöreyi iyi bilen kişiler, o yörenin İl Genel Meclisi üyeleri de bize yol gösterdi. Bazı bulgulara erişildi” diye konuştu.
Tarihi çınar ağacının yaşı belirlenecek
Tarihi kaynaklarda Bineva Baba’nın Termal’deki mezarının başında bir Çınar ağacının yer aldığı da belirtiliyor. Yapılan yüzey araştırmasında tespit edilen mezar yerinin başında bulunan tarihi Çınar ağacının yaşı da yapılan araştırma ile belirlenecek. Eğer Çınar ağacının yaşı tarihsel uyum gösteriyorsa mezarın burası olduğu netlik kazanacak. Bu anlamda Marmara Ormancılık Araştırmaları Enstitüsü ile ortak bir çalışma sürdürüleceğini belirten Soygüzel, “Şimdi bu bilgilerin sağlamasını yapmak durumundayız. Tarihi kaynakla topografya bilgisi eşleşmek durumunda. Mesela kaynaklarda tarif edilen noktada bazı taşlara rastlandı. Yine o noktada bir Çınar ağacı var. Bizim kültürümüzde mezarların başına Çınar ağacı dikilir. Kaynaklar da mezarının başında bir çınar ağacının yer aldığını teyit ediyor. Şimdi belirlenen noktada yer alan bu ağacın yaşının belirlenmesi adına Marmara Ormancılık Araştırmaları Enstitüsü ile bir işbirliğimiz var. Bu ağacın yaşı belirlenecek ve ağacın yaşı ile Bineva Baba’nın yaşadığı dönem örtüşüyor mu onu belirleyeceğiz” şeklinde konuştu.
Mezarın olduğu yere türbe yapılacak
Mezarın netleşmesi sonrasında ise burada bir türbe inşa edileceğini ifade eden Yalova il Genel Meclisi Başkanı hasan Soygüzel, “Ardından burasının Bineva Baba’nın mezarının olduğu yer olduğu netleşecek. Bu çalışmalar tamamlandığında ise buraya bir türbe ve anıt yapacağız. Bineva Baba’nın tarihi kaynaklarda bir tasviri de bulunuyor. Elinde tahta bir kılıç taşıdığı belirtiliyor. Ona uygun bir büst ya da heykel gibi bir çalışma da hedefliyoruz. Elbette burada 2 amacımız var. İlki Yalova’nın kent kimliğine güçlü bir figür sokmak istiyoruz. Yine ilin turizmine de katkı sunacak bir unsur olarak bunu görüyoruz.” dedi.
Tarihi bir yapı daha tespit edildi
Bineva Baba’nın mezarı araştırılırken tarihsel önemi olan bir bulguya daha rastlandı. Bu araştırmalarda Bizans dönemine ait bir kalenin burcu olduğu düşünülen bir tarihi kalıntı daha tespit edildi. Bu yapı ile ilgili de çalışmalara başladıklarını ifade eden Soygüzel, “Bu çalışmaları yürütürken çok ilginç bir olaya daha rastladık. Yüzey araştırmaları yapılırken kale kalıntısı olduğunu düşündüğümüz bir tarihi yapıya daha rastladık. Onunla ilgili de bir sürece başladık. Bunun bir kale duvarımı yoksa su kemerimi olduğunu tarihi araştırmalar ortaya koyacak. Önümüzdeki süreç itibarı ile hem Bineva Baba’nın mezarı ile ilgili hem de kale kalıntısı olduğunu düşündüğümüz yapı ile ilgili birçok şey netleşmiş olacak. Aynı yıl içerisinde de konuyu projelendirerek hayata geçirmiş oluruz diye düşünüyorum” diye konuştu.
Haber: Mustafa Turan